چگونه نهال زرشک بکاریم؟ / چگونه نهال زرشک پرورش دهیم؟

زرشک یکی از ریز میوه هایی است که رنگی قرمز و مزه ای ترش دارد و منبع تولید و کشت آن در مناطق نیمه استوایی معتدل اسیا، اروپا و آمریکا است. البته کشور ایران یکی از بزرگترین تولید کننده زرشک دنیا است و درصد زیادی از زرشک ایران و جهان در استان خراسان جنوبی تولید می شود.

اگر بخواهیم ویژگی های ظاهری زرشک را توصیف کنیم باید بگوییم زرشک به صورت درختچه ای تیغدار است که از ۱ متر تا ۵ متر طول دارد. زرشک ها به صورت خوشه ای به یک چوب سرخ رنگ و گاها زرد یا قهوه ای رنگ با برگ های بیضی شکل متصل شده اند.

زرشک از جمله میوه های پرخاصیت و سرشار از ویتامین ب است. زرشک طبعی سرد و خشک دارد به همین علت است که مصرف آن باعث پاکسازی کبد و کیسه صفرا می شود و برای سلامت قلب و معده نیز مفید است.

میوه زرشک در دو نوع بدون هسته و هسته دار موجود است که نوع بدون هسته ی آن مخصوص پخت و پز بوده و در انواع پلو از آن استفاده می کنند. ولی نوع هسته دار آن بیشتر جنبه زینتی دارد.

حال که تا حدودی با ویژگی های زرشک آشنا شده اید مطمئنا اشتیاقتان برای کاشت و پرورش نهال زرشک افزایش یافته است. بنابراین به توضیح روش های کاشت نهال زرشک می پردازیم؛

برای کاشت نهال زرشک باید اصول کاشت و نگهداری از درخت زرشک را یاد گرفته سپس اقدام کنید زیرا هر نهالی علاوه بر شیوه کاشت صحیح، به مراقبت و نگهداری درست برای پرورش نیاز دارد. درخت زرشک از آن دسته درختانی است که مقاومت بالایی دارد و شرایط سازگاری آن با هر محیطی بالاست پس از کاشت و پرورش آن نترسید و هر چه سریع تر اقدام کنید.

از نظر دمایی هنگام پرورش زرشک باید در دمای ۱۵ الی ۱۸ درجه سانتی گراد قرار بگیرد. هنگام گلدهی دمای مورد نیاز افزایش یافته و بهتر است بین دمای ۱۹ الی ۲۳ درجه سانتی گراد باشد. در زمان خواب هم دمای مطلوب عددی بین ۷ تا ۱۱ درجه سانتی گراد است.

مناسب ترین خاک برای کاشت نهال زرشک خاک آهک داری است که بافت آن لومی و شنی باشد. PH مورد نیاز برای این خاک هم برابر با ۹ است. در خصوص میزان شوری خاک مناسب درخت زرشک هم نگران نباشید زیرا مقاومت بالایی از خود نشان می دهد و تا ۵.۵ می تواند شوری خاک را تحمل کند. البته نباید در شوری خاک زیاده روی کرد زیرا تاثیر منفی در رشد نهال می گذارد. برخی از کشاورزان معتقدند کاشت زرشک در ارتفاعات بهترین گزینه برای کاشت این میوه است زیرا دارای مطلوب ترین شرایط برای پرورش زرشک و رشد بهتر آن است.

کود دهی برای خاک از اهمیت بالایی برخوردار است و همواره به تغذیه خاک باید توجه کافی شود. برای کود دهی میتوانید از کودهای دامی پوسیده استفاده کنید. البته کودهای شیمیایی مثل فسفات آمونیم هم گزینه مناسبی برای کود به حساب می آید.

مکانی که در آن به کاشت درخت زرشک می پردازید باید در مقابل نور افتاب قرار بگیرد زیرا این گیاه به نور کافی به مقدار زیاد نیاز دارد و روزانه باید ۱۲ ساعت الی ۱۴ ساعت نور به آن بتابد.

نهال زرشک مانند هر نهال دیگری برای رشد و نمو خود به آبیاری به میزان کافی نیاز دارد ولی از آن جایی که زرشک در برابر کم آبی بسیار مقاوم است می تواند آب کم را هم تحمل کند و بدون مشکل رشد کند. البته میزان آبیاری به خودتان بستگی دارد که می خواهید محصولتان در چه کیفیت و اندازه ای باشد. اگر به دنبال زرشکی درشت و گوشتی هستید حتما باید به ابیاری آن توجه ویژه ای داشته باشید. زرشک بدون هسته از آن دسته زرشک هایی است که به مقدار آب کمتری نیاز دارد. مدت زمان آبیاری بین هر مرتبه هم باید هر ۱۰ روز یکبار انجام شود البته در سال های اولیه این مقدار باید به دفعات بیشتر و هر هفته یکبار صورت پذیرد. در مناطق پر بارش، نهال زرشک را به صورت دیمی آبیاری می کنند. نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که آبیاری نهال زرشک به هیچ وجه نباید در زمان گلدهی انجام شود زیرا موجب می شود گلهای زیادی ریزش داشته باشند و هرچه گلهدای بیشتری ریزش داشته باشند در پایان محصول کمتری به بار خواهد آمد.

نهال زرشک مانند سایر نهال های دیگر برای رشد بهتر و سریع تر نیاز به هرس کردن دارد. هرس کردن علاوه بر حذف شاخه های اضافی و پیر، برگ ها و شاخه هایی که ممکن است دچار آفت شده اند را هم از بین می برد. با این کار ها سایر برگ و شاخه ها هم از دچار شدن به آفت در امان می مانند. هرس کردن باید در زمان خاص خود انجام گیرد و در هر زمانی نمی توان شاخه هارا هرس نمود. بهترین زمان برای هرس کردن نهال زرشک از اواسط فصل پاییز تا اواسط فصل زمستان است. البته بین هر بار هرس باید دوسال فاصله باشد.

آفت هایی که ممکن است سلامت درخت زرشک را به خطر بیندازد عبارت است از؛

• پروانه تخم انگشتری، پروانه برگخوار، مگس گیلاس، کنه انار، شته و …
• و اما بیماری هایی که احتمال دارد زرشک به آنها دچار می شود؛
• قارچ، سفیدک زرشک، زنگ زرشک، زنگ سیاه گندم و…

روشهای مختلفی برای کاشت و تکثیر زرشک وجود دارد که یکی از این روش ها روش پاجوش است. برای این کار باید از پاجوش های یک تا سه ساله استفاده شود. ابتدا باید پاجوش این سنی را انتخاب و از گیاه پایه اش جدا کنید این جداسازی حتما باید از اواسط بهمن تا اوایل فروردین انجام شود. سپس پاجوش را در محل مناسبی که انتخاب کرده اید در خاکی که مرطوب است قرار دهید. باید همواره به یاد داشته باشید که پاجوش به هوا بسیار حساس است و هنگام جداسازی حتما باید بلافاصله در خاک قرار بگیرد.

روش دیگر برای تکثیر نهال زرشک کاشت از طریق بذر زرشک می باشد. برای این کار باید از بذری استفاده کنید که میوه آن کاملا سالم و رسیده باشد. بذرها را باید برای آماده شدن در دمای ۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲ ماه قرار دهید سپس بعد از آماده شدن اقدام به کاشت آن کنید. این نوع زرشک هسته دار بیشتر در تهیه نوشیدنی های اب زرشک کاربرد دارد و در موارد دیگر کاربرد ندارد.

روش سوم کاشت وتکثیر نهال زرشک، روش قلمه زنی است. برای قلمه زنی از شاخه های کم سن تر و جوانتر استفاده می کنند و زمان انجام آن در فصل پاییز صورت میگیرد. البته در اواخر فصل زمستان هم می توان از طریق قلمه زنی اقدام به کاشت نهال زرشک کرد.

زمان برداشت اقتصادی محصول زرشک از سال پنجم به بعد آغاز می شود. تا قبل از سال پنجم به مقدار اندک بارآوری می کند. به مرور از سال های هفتم و هشتم و افزایش سن درخت میزان محصول و کیفیت محصول بهتر خواهد شد. عمر درخت زرشک زیاد نبوده ولی تا ۸۵ سالگی میوه می دهد.